Integrale Gezondheid

Het concept van integrale gezondheid is gebaseerd op het kwadrantenmodel van Ken Wilber.{break}
Hieronder volgt een vereenvoudigde weergave van het model.

De levende natuur is opgebouwd uit bouwstenen die holons worden genoemd. Een holon heeft een aantal eigenschappen, waaronder:

  • Een holon is zowel een geheel op zichzelf als ook een deel van een groter geheel
  • Een holon is een autonome, functionele unit;
  • Ten behoeve van het grotere geheel moet ieder holon met andere holons samenwerken
  • Een holon heeft een aantal objectief beschrijfbare eigenschappen, de ‘buitenkant’;
  • Een holon heeft een subjectieve beleving, de ‘binnenkant’.

Enkelvoud en meervoud, binnenkant en buitenkant levert een matrix op die als volgt ingevuld kan worden:

Links Boven                                                     Rechts boven
Enkelvoud Binnen (Ik)                                        Enkelvoud Buiten (Het)
Gedachten                                                            Weefsel
Gevoelens                                                             Orgaansystemen
Zingeving                                                              Lichaam
Intentie  (subjectief)                                           Gedrag (objectiveerbaar)

Links Onder                                                     Rechts Onder
Meervoud Binnen (Wij, collectief)                     Meervoud Buiten (Systemen)
Cultuur                                                                  Structuur
Waarden                                                               Regels en wetten
Impliciete  communicatie                                  Registreerbare communicatie
Onderstroom                                                        Samenleving

Het integrale model van Wilber is een metamodel waarin andere modellen van de werkelijkheid geplaatst kunnen worden en in hun onderlinge verband begrepen kunnen worden.

Als voorbeeld brengen  we aspecten van de gezondheidszorg in kaart.

RB
Medische wetenschap is bijvoorbeeld te plaatsen in het Rechts Boven kwadrant. Dit is het kwadrant van de ziekten en objectiveerbare aandoeningen, van evidence based medicine met richtlijnen en protocollen.

LB
De subjectieve beleving van het individu is Links Boven in het model.
Iemand kan zich ziek voelen ofschoon de arts niets afwijkends kan vinden, de Medisch Onverklaarde Klachten.
Een neurofysioloog kan op een EEG of een fMRI scan waarnemen dat een proefpersoon gedachten of gevoelens heeft.
De onderzoeker kan er maar op een manier achterkomen wat de inhoud van die gedachten of die gevoelens is: hij zal ernaar moeten vragen.
Tegenover de evidence based medicine uit het RB kwadrant staat in dit kwadrant de experience based benadering: de kunst versus de kunde.

RO
De manier waarop in onze maatschappij de gezondheidszorg georganiseerd is hoort bij het Rechts Onder kwadrant
Ook de polisvoorwaarden van de ziektekostenverzekering, wettelijke verplichtingen, gedragsregels etc horen bij dit kwadrant.
Heeft een persoon, die wegens gezondheidsklachten zijn werk niet meer kan doen recht op een arbeidsongeschiktheidsuitkering als de arts geen afwijkingen kan vinden?
Wat vindt de patientenvereniging, wat vinden de deskundigen bij de uitvoeringsinstelling, wat vindt de gezondheidsraad, wat vindt de politiek?

LO
Wat zegt het antwoord op de vraag hierboven over onze cultuur, hoe gaan we met elkaar om? Kunnen we ondanks een afwijkende mening respectvol blijven naar de ander. Hoe ver willen we gaan als maatschappij om mensen te helpen hun leven weer op de rails te krijgen. Wat zijn de waarden en de belangen die onder onze opvattingen besloten liggen? Dat zijn aspecten van de werkelijkheid die in het Links Onder kwadrant hun plek hebben.

Integraal
Ken Wilber stelt dat ieder aspect in een van de kwadranten correlaties heeft in de andere kwadranten.
Een ziekte (Schildersziekte of OrganoPsychoSyndroom bijvoorbeeld)  in het Rechts Boven kwadrant kan te maken hebben met blootstelling aan schadelijke chemicalien op de werksituatie (Rechts Onder), met de ergernis van de betrokkene (Links Boven) over het feit dat zijn baas daar nog steeds niets aan gedaan heeft terwijl er inmiddels veilige verven op waterbasis op de markt zijn (Rechts Onder) en met het onuitgesproken oordeel van  zijn leidinggevende (Links Onder) die hem een onruststoker vindt en bang is dat hij de angst bij colega’s aanwakkert (Links Onder). De werkelijkheid blijft een complex fenomeen!

Bio Psycho Sociale Model
Zoals elders uitgelegd is de definitie van gezondheid en de indeling van psychische ziekten in de DSM IV gebaseerd op het biopsychosociale model. Als we de onderste twee kwadranten uit het integrale model samenvoegen onder het kopje sociaal dan is het biopsychosciale model in te passen in het integrale model. Een andere veelgebruikte vereenvoudiging is om de twee rechter kwadranten samen te voegen tot een veld: dan krijgen we het Ik, het Wij en het Het.

Integraal Oog
Soms moet een ingewikkeld  probleem vanuit alle kwadranten in kaart gebracht worden worden om tot een integrale oplossing te komen.

De systeemopstelling is een unieke methode om de verborgen dynamieken uit het Links Onder kwadrant (wij) aan het licht te brengen. Juist bij chronische ziekten en psychiatrische aandoeningen kan deze methode het verschil maken.

Meer Lezen:

Ken Wilber: Integrale Psychologie.
Ken Wilber: Een beknopte geschiedenis van alles.
Marilyn Schlitz and Tina Amorok: Consciousness & Healing, integral approaches to Mind-Body medicine.
Praxis der Systemaufstellung: diverse artikelen in opeenvolgende jaargangen.